Deze collectie werd aangemaakt voor de KLAAR-afleveringen rond 'Fake news'. Het beeld- en geluidsmateriaal uit deze collectie kan gebruikt worden in de eerste en tweede graad van het secundair onderwijs.
KLAAR: fake news - wat is het?
FRAGMENT 1
Fake news of nepnieuws, de naam zegt het zelf: dat is nieuws dat verzonnen is. Maar waarom is er nepnieuws en wie maakt dat? En wat zijn de gevolgen? Yousri stelt al deze vragen aan journalist Tim Verheyden.
KLAAR: fake news - hoe kan ik het herkennen?
FRAGMENT 2
Nepnieuws circuleert overal op het internet. Maar hoe kan je nu zelf uitzoeken of een bericht ‘echt’ of ‘nep’ is? Journalist Bram Vandeputte geeft, aan de hand van concrete voorbeelden, de tips en tricks aan Leen.
KLAAR: fake news - kunnen we het de wereld uit helpen?
FRAGMENT 3
We weten wat nepnieuws is en hoe we het kunnen herkennen maar kunnen we het ook de wereld uit helpen?
Journalist Bram Vandeputte vertelt aan Yousri hoe grote technologiebedrijven zoals Facebook inspanningen doen om nepnieuws te bestrijden. En hoe ook landen als Frankrijk pogingen doen om via wettelijke weg de strijd aan te gaan.
Wat is fake news?
Alles over fake news
FRAGMENT 4
Voor Pano trok Tim Verheyden naar Macedonië, op zoek naar de wortels van nepnieuws. Fake news en clickbaits zijn er een ware geldmachine geworden.
Maar Pano wil de Vlaamse media ook eens onder de loep nemen. Ook hier gebeurt het dat niet-gecheckt nieuws door politici wordt gebruikt om de media als ongeloofwaardig te bestempelen.
"Wie of wat mag je nog geloven?" vragen veel nieuwsconsumenten zich af. Pano doet de test en factcheckt één dag de Vlaamse nieuwsstroom met vier deskundigen.
Noot: Tijdscodes bij dit fragment vind je hier.
De verspreiding van fake news
Fake news op sociale media
FRAGMENT 5
Uit onderzoek blijkt dat meer mensen dan ooit zich via nieuws op sociale media hebben geïnformeerd. Tegelijk is het aanbod aan vals nieuws op sociale media, en op Facebook in het bijzonder, erg groot. Facebook en Google willen dit probleem dan ook aanpakken.
Fake news in de Vlaamse pers
FRAGMENT 6
Deze reportage uit Terzake toont hoe fictieve persberichten afkomstig van het fictieve onderzoeksbureau 'Data Driven' gretig werden overgenomen door allerlei media. Data Driven werd bedacht door het productiehuis Woestijnvis voor het programma Basta!
Peter Vandermeersch, voormalig hoofdredacteur van de Standaard vertelt hoe de berichten ook in zijn krant terecht kwamen. Andere kranten als De Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg ontmaskerden de valse enquêtes.
Hoe groot is de rol van Facebook?
FRAGMENT 7
Expert Tim Verheyden legt de rol van Facebook in de verspreiding van fake news uit. Vroeger was het een technologiebedrijf dat vrienden met elkaar verbond. Vandaag is Facebook het grootste mediabedrijf ter wereld. Daar moet het dan ook de verantwoordelijkheid voor nemen.
Bovendien creëert Facebook een filterbubbel. Als je bepaalde foto's, bepaalde media of bepaalde artikels leuk vindt, krijg je alleen maar meer van hetzelfde te zien. Zo wordt continu het eigen gelijk bevestigd terwijl Facebook haar gebruikers juist zo veel mogelijk met andere meningen in contact zou moeten brengen.
Gevolgen van fake news
De toekomst van 'fake news' en 'alternative facts'
FRAGMENT 8
De democratie heeft een nieuwe vijand gekregen: fake news of valse nieuwsberichten, die via sociale netwerken razendsnel verspreid worden. Ze zijn een wapen geworden in de strijd om de harten en geesten van de burger en de stem van de kiezer.
We beseffen te weinig dat we soms nieuws lezen van onbetrouwbare bronnen of nieuwsorganisaties. Facebook werkt nu samen met verschillende nieuwsorganisaties om fake news tegen te gaan. De website waarschuwt wanneer iemand een vals nieuwsbericht wil delen.
Professor computerwetenschappen Johan Bollen van de Universiteit Indiana ontwikkelt software om het detecteren te automatiseren. Een nieuwe technologie maakt het zelfs mogelijk om beelden of stemmen van publieke figuren aan te passen.
Hoe kan ik fake news herkennen?
Hoe kan ik vals van echt nieuws onderscheiden?
FRAGMENT 9
VRT-expert rond fake news, Tim Verheyden, geeft enkele tips om nepnieuws te herkennen. Wees kritisch en kijk naar de bron. Is het feit bevestigd door andere bronnen? Kan de auteur van het nieuwsfeit bepaalde bijbedoelingen hebben gehad?
Kortom: wees je eigen eindredacteur!
Kunnen we fake news de wereld uit helpen?
Hoe kunnen we fake news bestrijden? Ligt de oplossing bij onszelf, de nieuwsconsument, of bij de sociale media?
Waarom geloof jij fake news?
FRAGMENT 10
Dat er fake-news-fabriekjes bestaan, weten we intussen. Maar waarom lezen we dat fake news? En herkennen we het altijd? En hoe komt het dat we het ook geloven? Of toch een beetje geloven?
Professor Ike Picone beantwoordt drie grote vragen rond fake news. Hij legt eerst kort uit wat fake news is.
Daarna bespreekt hij dat de mate waarin fake news wordt geloofd afhangt van twee elementen. Enerzijds van de blootstelling aan nepnieuws en anderzijds van de houding van de consument ten opzichte van dit nieuws. De houding die de nieuwsconsument meestal aanneemt, is intuïtief, waarbij Picone spreekt over de confirmation bias. Mensen gaan nieuwe informatie die overeenstemt met hun mening of voorkennis sneller aannemen. Afwijkende informatie wordt dan weer sneller afgewezen. Het is echter een kritische houding die moet worden nagestreefd, waarbij de nieuwsconsument op een actieve manier de nieuwsfeiten gaat analyseren. Picone stelt tot slot dat de oplossing voor fake news ligt in het creëren van een kritischere houding bij de consument.
Facebook gaat valse berichten opsporen
FRAGMENT 11
Facebook gaat artificiële intelligentie gebruiken om valse informatie op haar website te verwijderen. Computers worden geprogrammeerd om artikels, foto's en video's die vals zijn te herkennen. Zo zijn er al meer dan 800 miljoen berichten met valse, ongepaste of ongewenste informatie onderschept.
Nog eens herhalen?
KLAAR: fake news
FRAGMENT 12
In dit fragment wordt nog eens kort samengevat wat fake news nu precies is en hoe je het kan herkennen. Leen legt enkele nieuwsfeiten voor aan journalist Tim Verheyden. Zijn ze fake of niet?
LESTIP: Je kan net zoals Leen enkele concrete voorbeelden voorleggen aan je leerlingen. Aan de hand van de tips die Tim Verheyden heeft gegeven, kunnen zij dan onderzoeken of het om fake news gaat of niet.
Zin om nog wat dieper op het onderwerp in te gaan?
- Wil je de rol van technologie bij de opkomst van fake news bespreken? Neem dan eens een kijkje bij het thema beeldbewerking.
- Wil je de link leggen met reclame of de grijze zone tussen fake news en nieuwsfeiten? Verken dan eens het thema reclame en beeldmanipulatie.